DÖŞ BİYOPSİSİ NƏTİCƏSİ KİM BİLİLƏN PATOLOGİYA NƏTİCƏLƏRİNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

Döşdə müəyyən olunan bir əmələ gəlmənin tam olaraq diaqnozunun qoyula bilməsi üçün mütləq parça alınması və bunun patologiya laboratoriyasında araşdırılması lazımdır. Bu araşdırma əvvəl gözlə edilər, daha sonra incə kəsiklər alınaraq mikroskop altında müşahidə edilir. Bəzi vəziyyətlərdə alınan incə kəsikləri, müxtəlif boya, kimyəvi və immünokimyasal maddələr ilə qarışdırılaraq mikroskop altında araşdırmaq lazımdır.

Patologiya hesabatınızda makroskopik (gözlə edilən araşdırma) araşdırma və mikroskopik (mikroskop altında edilən araşdırma) araşdırma adı altında 2 başlıq vardır.

Hesabatınızın altında isə diaqnoz vardır və müxtəlif tibbi terminlər istifadə edilər

Əgər döşdə yaxşı xasiyyətli bir əmələ gəlmə varsa bunun adı yazılar.

Döşdə Yaxşı Xasiyyətli əmələ gəlmələr

Döşün yaxşı xasiyyətli şişləri ilə əlaqədar məlumatlar döşün xərçəng olmayan şişləri hissəsində ətraflı olaraq verilmişdir. Aşağıda sıralanmışdır.

Fibrokistik dəyişiklik
İnfeksiya halları
Fibroadenom
Filloid şiş
Radial Skar
Yağ nekrozu
Vərəm
sklerozan adenozis
İntraduktal papilloma
Atipi (Bəzi vəziyyətlərdə əmələ gəlmədə atipi olması xüsusi bir vəziyyət ortaya qoyar və bunun çox yaxşı qiymətləndirilməsi lazımdır)

Döş Xərçəngi Müəyyən olunmuşsa

Hesabatın sonunda bəzən Maliqnit tapıntısına rast gəlinmədi şəklində bir yazı ola bilər. Bu araşdırma nəticəsi xərçəng ilə əlaqədar heç bir halın görülmədiyi mənasını daşıyır.

Əgər döşdə patologiya araşdırması nəticəsində xərçəng ilə əlaqədar bir hal varsa bu malignite var deməkdir. Xərçəngin tibbi adı karsinomadır və patologiya hesabatında karsinoma şəklində bildirilir.

Əgər döşdə xərçəng müəyyən olunmuşsa xərçəngin vəziyyəti və quruluşunu ifadə edən bəzi terminlər hesabatınızda iştirak edər.

Normal bir süd kanalı kəsiyi

Süd kanalı içindəki hüceyrələr xərçəngə çevrilərək həddindən artıq çoxalmağa başlayırlar.

Xərçəng hüceyrələri kanalın içini doldurub amma kanalın xaricinə çıxmayıb (Duktal karsinoma DCIS)

Xərçəng hüceyrələri süd qanılının xaricinə daşıb (invaziv duktal karsinoma)

Duktal karsinoma

Xərçəng süd kanalından qaynaqlanırsa duktal karsinoma olaraq adlandırılır. Kanalın xaricinə çıxıb çıxmamasına görə 2 qrupa ayrılır

Duktal karsinoma(İntraduktal karsinoma) (DCIS)

Süd kanallarını təşkil edən hüceyrələr, idarəsiz olaraq çoxalmağa başladıqları zaman əvvəlcə kanalı doldururlar. Hələ kanal xaricinə daşmayan bu mərhələyə duktal karsinoma(DCIS) adı verilir. Bu mərhələ döş xərçənginin ən erkən mərhələsidir. Xərçəng hüceyrələri hələ kanal xaricinə çıxmadığı üçün, bədənin hər hansı bir yerinə keçməmiş vəziyyətdədir. Yalnız bu bölgənin çıxardılması ilə xərçəng tam olaraq müalicə edilə bilir.

Duktal karsinoma mərhələsində, şiş ölçüsü ümumiyyətlə əllə müayinə ilə bilməyəcək qədər kiçikdir. Bu mərhələdə xərçəng daha çox mamografi ilə təsbit edilə bilir. Bu səbəblə xərçəngin erkən diaqnoz qoyulması üçün 40 yaşını keçən hər qadının, hər il mamografi çəkdirməsi təklif edilir. Toplu döş xərçəngi inkişaf etmiş ölkələrdə,döş xərçənglərinin bu mərhələdə tutulma nisbəti 25%-ə qədər yüksəlir Bu təcrübələrin aparıldığı ölkələrdə isə, xərçəngin bu mərhələdə tutulma nisbəti 2% -ə qədərdi.

İnvaziv duktal karsinoma (İnfiltratif duktal karsinoma)

Bir müddət sonra xərçəng hüceyrələri kanal xaricinə çıxırlar; bu mərhələ invaziv (infiltratif) mərhələ, yəni xərçəngin döşü zəbt mərhələsidir.Döş xərçəngləri içində ən sıx invaziv duktal karsinomanı görürük. Yəni südü, süd vəzindən döş başına daşıyan kanalları döşəyən hüceyrələrdən qaynaqlanan və kanal xaricinə çıxmış xərçəng.

Lobular karsinoma

Xərçəng süd vəzindən qaynaqlanırsa lobular karsinoma olaraq adlandırılır. Süd vəzinin xaricinə çıxıb çıxmamasına görə 2 qrupa ayrılar

Lobular Karsinoma(LCIS)

Süd bezlərini hüceyrələrdən qaynaqlanan və vəz xaricinə daşmamış mənasını verən Lobular Karsinoma, adına baxmayaraq xərçəng qəbul edilmir. Çünki lobular karsinoma, invaziv lobular karsinomaya çevrilmir, yəni süd vəzinin xaricinə çıxıb yayılmır. Bu səbəblə xərçəng qəbul edilmir; bizə yalnız bu döşdə xərçəng inkişaf riskinin artdığını və diqqətli olmamız lazım olduğunu göstərir.

İnvaziv lobüler karsinoma (İnfiltratif lobüler karsinoma)

Döşdə ikinci sıxlıqda İnvaziv lobular karsinomanı görürük. Bu da süd vəzlərindən qaynaqlanmış və vəz xaricinə çıxmış mənasını verir.

Medulyar karsinoma və Müsinöz karsinoma

Bunlar digər növ döş xərçəngi tipləridir. Bunlar invaziv duktal karsinoma və invaziv lobular karsinomadan daha yaxşı seyr edirlər.

Tübüler karsinoma

Tübüler karsinoma döş xərçəngləri arasında ən yaxşı seyr edənidir.Döş xərçənglərinin 2%-ni təşkil edir.

Enflamatuar döş xərçəngi

Enflamatuar döş xərçəngi,döş dərisində qızarma, istilik artımı və qalınlaşma kimi hallarla özünü göstərir. Burada bir infeksiya söz mövzusu deyil. İsti və qızarma görünüş, xərçəng hüceyrələrinin döş dərisi linfa kanallarına yayılmasıyla ortaya çıxır. İlk çıxdığı andan etibarən irəli mərhələ (Mərhələ IIIB) qəbul edilir. Enflamatuar döş xərçəngi termini, xərçəngin hücresəl qaynağı və ya quruluşunu deyil, klinik görünüşünə görə edilən bir evrelemeyi işarə etməkdədir və yuxarıda bəhs edilən qruplaşdırıldırmanın xaricində qalmaqdadır.

Şişinin digər xüsusiyyətləri

Yuxarıda adı çəkilən terminlər xərçəngin quruluşunu ifadə edərlər. Bunun yanında bəzi məlumatlar da verilər.

Şişin diametri

Şişin böyüklüyü müalicənin planlanmasında əhəmiyyətli bir meyar olaraq qəbul edilir. Şişin ölçüsü nə qədər kiçiksə xəstəlik o qədər yaxşı seyrli qəbul edilir. İndiki dövrdə yeni bir üsul olan mamorafi və cəmiyyətin döş xərçəngi mövzusunda məlumatlandırılması nəticəsi xəstəlik, şiş diametri kiçikkən tutulur.

Linfa vəzlərinə metastaz

Döşdə süd vəzi və ya süd kanalı xaricinə çıxan xərçəng, əvvəlcə qoltuq altında olan linfa düyünlərinə gəlir. Əməliyyat ilə qoltuq altındakı linfa düyünləri çıxardılaraq araşdırılır. Xərçəngin neçə dənə kreslo altındakı linfa düyününə sıçramış olduğu əhəmiyyətli bir göstəricidir. Bir linfa düyününə belə sıçrama varsa və başqa bir maneə yoxsa köməkçi dərman müalicəsi (adjuvant kemoterapi) tətbiq olunması lazımdır. Əgər qoltuq altındakı linfa düyünləri, metastaz sonrası bir-birlərinə və ya ətrafdakı toxumalara yapışıbsa, əməliyyatdan əvvəl dərman müalicəsi (neoadjuvant kemoterapi) tətbiq olunması lazımdır.

Hücreysəl grade

Hüceyrələrin bəzi xüsusiyyətlərinə baxılaraq bu dərəcələndirmə edilir. Patologiya hesabatında hücreysəl və nüvə “grade” şəklində hesabat edilir. Grade I ən yaxşı dərəcə grade III isə ən pis dərəcə qəbul edilir. Grade II isə bunların arasında qalır.

Şişin Xərçəng xarici məlumatları

Ümumiyyətlə bir patologiya hesabatında bu məlumatlar iştirak edər, lakin xərçənglə əlaqədar daha çox məlumata sahib ola bilmək üçün əlavə testlər istənir.

ƏR ,PR (Östrojen və Progesteron qəbulediciləri)
Döşdəki süd vəzləri və kanalları döşəyən hüceyrələr, östrojen (ƏR) və progesteron (PR) deyilən qadınlıq hormonlarına həssasdır. Bu hormonlar, hüceyrələr üzərindəki xüsusi nöqtələrə bağlanaraq bu hüceyrələrə təsir edirlər. İşdə bu xüsusi nöqtələrə qəbuledici (qəbul edici) deyilir. Bəzi döş xərçəngi hüceyrələrində də bu östrojen və ya progesteron qəbulediciləri var. Patologiya hesabatlarında yazılan ƏR (+) , PR (+) mənas(n)ı, xərçəng hüceyrələrinin östrojen və progesteron qəbuledicilərini daşıdığı mənasını verir. Bu qəbuledicilərin varlığı xərçəngin nisbətən daha yaxşı xasiyyətli olduğunu və daha yaxşı seyr edəcəyini göstərir. Ümumiyyətlə yaş irəlilədikcə, xərçəngdə östrojen və progesteron qəbuledicisi varlığı nisbəti artır. Bu qəbuledicilərin olması, xəstənin müalicəsinin planlanmasında da əhəmiyyət daşıyır.

HER2/neu (c-ErbB2)

Bəzi xərçəng tiplərində fərqli genetik quruluş və buna bağlı bəzi xüsusi zülallarda artım olur. Şişdə hər-2/neu (c-erbB-2) zülalı artımının müəyyən olunması (müsbət olaraq bildirilər), xəstəliyin bir az daha təcavüzkar olduğunu göstərir: Ayrıca dərman müalicəsində istifadə ediləcək dərmanlarda da dəyişiklik etməyi tələb edə bilir.

Ekstensiv İntraduktal Komponent

Şişin süd kanalı içi boyunca yayılmış olması (ekstensiv intraduktal komponent),döş qoruyucu əməliyyat edilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Əgər bir şişdə intraduktal komponent, şiş kütləsinin 25%-dən çox qisimini təşkil edirsə,döşün bütününün alınması təklif edilir.
Linfatik invazya

Xərçəngin, ətrafdakı linfa damarlarını (lenfatik invazyon) işğal etməsidir. Müsbət olması, xərçəngin təcavüzkar bir xarakterdə olduğu istiqamətində bir əlamətdir.

Vasküler invazya

Xərçəngin,ətrafındakı qan damarlarını (vasküler invazyon) işğal etməsidir. Müsbət olması, xərçəngin təcavüzkar bir xarakterdə olduğu istiqamətində bir əlamətdir.

Şiş Nekrozu

Şişi əmələ gətirən hüceyrələrin bir qisiminin bəslənməsinin pozularaq ölməsidir ( şiş nekrozu). Şişin sürətli böyüdüyünün göstəricisidir və
Müsbət olması, xərçəngin təcavüzkar bir xarakterdə olduğu istiqamətində bir əlamətdir.
Cərrahı hədlər
Çıxardılan xərçəngli toxumanın ətrafında bir miqdar da normal toxuma alınar. Bu sayədə geridə xərçəngli toxuma buraxılmaz. Cərrahı sərhədlərin təmiz olması geridə xərçəngli toxuma qalmadığını göstərər, əgər təmiz deyilsə geridə xərçəngli toxuma qalmış deməkdir və əməliyyat ilə yenidən qalan xərçəngli toxumanın çıxardılması lazımdır

Xülasə olaraq bir patologiya hesabatında lazım olan nəticələr

Şişin quruluşu (Duktal və ya Lobular)
Şişin kanal və ya süd vəzinin xaricinə çıxıb çıxmadığını göstərən məlumat (intraduktal) və ya invaziv(infiltratif), intralobüler və ya invaziv lobular
Hücresel grade
Nekroz vəziyyəti
Şişin diametri
linfatik və vasküler invazyon vəziyyəti
Fərqli bir quruluşdadırsa məlumat( tübüler karsinoma, müsinöz,karsinoma, medüller karsinoma)
Cərrahı hədlər
ƏR və PR qəbulediciləri
HER2/neu (c-ErbB2) vəziyyət